تصرف قزاقخانه رشت توسط انقلابیون جنگل ۱۲۹۹ ش
تاریخ انتشار: ۲۸ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۶۵۶۶۸
به گزارش سرویس وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، در برخی اسناد ۱۶ خرداد سال ۱۲۹۹ شمسی، میرزا کوچک جنگلی در راه اعاده استقلال و حاکمیت ملی ایران با انتشار بیانیه‌ای و با حضور بر سر قبر دکتر حشمت، الغای اصول سلطنت و تأسیس حکومت جمهوری ایران را در رشت اعلام کرد که این روز فرصت مناسبی برای مرور و بازخوانی نهضت جنگل است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
چند روز پس از اعلان جمهوری در گیلان، انقلابیون جنگل از نیرو‌های قزاق رشت خواستند یا به نیرو‌های انگلیسی مستقر در ایران حمله کنند یا با تحویل سلاح خود، به شهرهای خویش بازگردند.اما نیرو‌های قزاق، چون خود را تحت فرمان حکومت مرکزی میدانستند این امر را منوط به اجازه مرکز کردند. بنابراین، چون مذاکرات انقلابیون و قزّاقان به بن بست رسید، جنگلی‌ها تصمیم به تسخیر قزاق خانه رشت گرفتند.
از این رو از بامداد بیست و پنجم خرداد ۱۲۹۹ ش، نبرد سختی بین دو طرف درگرفت و تلفات زیادی وارد آمد.
در نهایت پس از به توپ بستن قزاقخانه توسط جنگلی‌ها، نیرو‌های قزّاق تسلیم شدند.
ولی به دستور میرزا کوچک خان جنگلی، اسیران، آزاد شد و به شهرهای خود بازگشتند. فتح قزاق خانه، هر چند موقعیت جنگلی‌ها را در این منطقه افزایش داد ولی دولت مرکزی از این مسأله به راحتی نگذشت و تا سرکوبی کامل نهضت جنگل پیش رفت تا این که به شهادت میرزا کوچک خان جنگلی و پایان قیام جنگل انجامید.
تفصیل ماجرا
در تاریخ ۲۸ اردیبهشت ۱۲۹۹ خورشیدی نیرو‌های ارتش سرخ شوروی به بهانه تعقیب روس‌های سفید وارد انزلی شدند.
جنگلی‌ها از این فرصت استفاده کرده و رشت را تصرف می‌کنند.
سپس میرزا به انزلی می‌رود و پس از ملاقات با نماینده شوروی در انزلی، با آنها بر سر ایجاد یک حکومت خودمختار سوسیالیستی (با تمایلات چپ گرایانه و البته حفظ شعائر دینی مردم) در محدوده گیلان به توافق می‌رسد و این مقدمه‌ای بر تشکیل کمیته انقلاب و برقراری حکومت جمهوری می‌شود.
قوای شوروی جنگلی‌ها را تشویق می‌کردند که تهران را فتح کرده و حکومت جمهوری را در کل ایران توسعه دهند.
در همین راستا در روز یکشنبه ۱۶ خرداد ۱۲۹۹ قوای جنگل با انتشار بیانیه‌ای تشکیل کمیته انقلاب ایران و تأسیس حکومت جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران را اعلام کرد و دولت جمهوری را معرفی کرد، که میرزا عنوان رهبر یا رئیس‌جمهور را داشت.
اما هنوز دولت تازه انقلابی سامان نگرفته بود که تفاوت دیدگاه آزادی‌خواهانهٔ ایرانیِ جنگلی‌های اصیل، با کمونیست‌های تازه‌وارد نمایان شد.
با حمایت بلشویک‌های روس، انقلابی‌های سرخ طرفدار شوروی دست به یک سری اعمال خودسرانه و افراطی زدند که اعتراض مردم را برانگیخت.
کمونیست‌ها به دلیل تضاد اعتقادی، چون مالکیت خصوصی را برنمی‌تافتند متعرض مالکان و زمین داران می‌شدند.
میرزا با مشاهده این قبیل رفتار‌ها نهایتاً طاقت نیاورد و روز جمعه ۱۸ تیر ۱۲۹۹ به همراه حسن خان آلیانی به‌عنوان اعتراض از رشت به صومعه سرا سپس به زیده آلیان فومنات رفت.
میرزا قبل از حرکت پیغامی توسط نماینده خود برای لنین به مسکو فرستاد که در آن ذکر شده بود: "در موقع، خود به نمایندگان روسیه اظهار کردم که ملّت ایران حاضر نیست برنامه بلشویک‌ها را قبول کند".
خلاء میرزا نه تنها کمونیست‌ها را متنبه نکرد بلکه آنان از این فرصت برای قبضه کامل قدرت استفاده کردند. در تاریخ شنبه ۹ مرداد ۱۲۹۹ طرفداران شوروی با رهبری و حمایت فرمانده قوای مسلح شوروی و مدیر بخش سیاسی و امنیت نظامی آن در رشت بر ضدّ میرزا کودتا کردند.
آنها همه طرفداران میرزا را دستگیر و بازداشت نمودند؛ و دولت جدیدی معرفی کردند که در آن احسان الله خان با عنوان سرکمیسر و کمیسر خارجه و سید جعفر پیشه‌وری به عنوان کمیسر داخله حضور داشتند. عدم استقبال مردم از حکومت جدید و همچنین اختلاف بین خود کمونیست‌ها بر سر دوستی یا دشمنی با میرزا، دولت کودتا را پس از یکسال به بن‌بست کشاند.
کمونیست‌های انقلابی پس از یکسال با میرزا از در دوستی و مذاکره درآمدند و دوباره دولت جدیدی به رهبری میرزا کوچک خان تشکیل شد، اما این دولت جدید نیز دوامی نیاورد و بعد از دو ماه در اوایل مهر ۱۳۰۰ با واقعه ملاسرا و اسارت حیدر خان عمواوغلی دوباره از هم پاشید و قوای جنگل به دولت انقلابیون رشت حمله کردند که حدود شانزده روز جنگ ادامه داشت.
اختلافات درونی چه در دوره اول و چه دوره دوم قیام جنگل از عوامل مهم تضعیف این نهضت محسوب می‌شود.
از طرفی بعد از کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ و قدرت گرفتن رضاخان تحت عنوان سردار سپه، دولت مرکزی تصمیم گرفت حاکمیت خود را بر تمام خاک ایران مسجل کند؛ لذا باید دولت‌های محلی از میان برداشته می‌شدند که از جمله آنها دولت جنگل بود.
در تهران تحلیل‌ها بر این امر استوار بود که دولت جنگل دست نشانده و عامل دولت شوروی است که از طریق آن قصد دارد تسلط نظامی و ایدئولوژیک خود را بر کل ایران حاکم کند.
در اواخر مهر ۱۳۰۰ به فرمان احمدشاه قاجار قوای دولتی بریگاد قزاق به سرکردگی سردار سپه برای سرکوب قوای جنگل رهسپار رشت گردید و چندین برخورد جنگی بین دو قوا به وجود آمد که گاه نیرو‌های دولتی پیشروی و گاه عقب‌نشینی می‌کردند.
در نهایت با مذاکرات پشت پرده، قوای سرخ شوروی خاک گیلان و بندر انزلی را ترک کردند.
نیرو‌های خالو قربان در رشت تسلیم قوای سردار سپه شدند و بخش چپ‌گرای جنگل یعنی احسان الله خان مستقر در لاهیجان نهایتاً از انزلی به خاک شوروی گریختند.
در این جنگ‌ها میرزا با قوای جنگلی خود در زیده فومنات حضور داشت که بی‌طرف مانده و در فکر تجدید قوا بود.
رضاخان می‌خواست سلسله قاجاریه را از میان بردارد، لذا جذب اشخاصی همچون میرزا که بین مردم محبوبیت ویژه‌ای داشتند، می‌توانست در راه رسیدن به هدفش، کمک بزرگی باشد.
اما سعی قزاق‌ها، به فرماندهی سردار سپه برای مذاکره با میرزا و دعوت او به مرکز نتیجه نداده و بنا به دلایل فراوانی مذاکرات به شکست انجامید.
یکی از این دلایل:
وفا نکردن قزاق‌های پیش از رضاخان به عهدشان بود که تعدادی از جنگلی‌ها همچون دکتر حشمت و یارانش را فریب داده و پس از تسلیم شدن آنها به قشون قزاق، آنها را کشته‌بودند.
درگذشت میرزا کوچک
آرامگاه جدید میرزا کوچک خان جنگلی در محله سلیمان داراب رشت
در پایان آبان ۱۳۰۰ قوای قزاق دولتی رضا خان سردار سپه با اتحاد با نیرو‌های تسلیم شده خالوقربان، سیدجلال چمنی، کربلایی نقره آلیانی و همچنین خان‌های محلی سردار مقتدر تالش، میرزا یوسف خان شفتی؛ همگی از فرصت استفاده کرده و طی حملات متعدد، نیرو‌های جنگل را در جنگل‌های آلیان وادار به عقب‌نشینی کردند که بعضی از سران تسلیم یا مخفی شدند.
میرزا بعد از ده روز پنهان شدن نهایتاً همراه با تنها یار وفادارش، گائوک آلمانی معروف به هوشنگ، جهت رفتن به نزد عظمت خان فولادلو (حاکم خلخال)، که همیشه از میرزا حمایت می‌کرد، به طرف کوه‌های تالش حرکت کردند، ولی گرفتار بوران و طوفان گردیدند و سرانجام زیر فشار سرما و برف در روز جمعه ۱۱ آذر ۱۳۰۰، درحالی که میرزا، هوشنگ را به کول گرفته‌بود، از پای درآمد.
خبر درگذشت میرزا به گوش محمدخان سالارشجاع برادر امیر مقتدر تالش که از بدخواهان میرزا بود، رسید.
نامبرده به همراه شماری تفنگچی به خانقاه گیلوان خلخال رفت و اهالی را از دفن اجساد منع کرد.
سپس دستور داد یکی از همراه وی به نام رضا اسکستانی از اهالی روستای اسکستان خلخال، سر یخ زده میرزا را از بدنش جدا کند.
محمدخان سپس سر را نزد برادرش امیر مقتدر در ماسال و از آنجا به رشت برده و تسلیم فرماندهان نظامی‌کرد.
جسد بدون سر میرزا کوچک خان در میان زاری و شیون مردم در گورستان دهکده به خاک سپرده شد.
سر میرزا کوچک‌خان را در مجاورت سربازخانه رشت، در جایی که معروف به انبار نفت نوبل است، تا مدت‌ها در معرض تماشای مردم قرار داده و سپس خالو قربان که از یاران سابق میرزا و از هواداران سردار سپه بود، سر میرزا را به تهران، نزد سردار سپه فرستاد.
سر میرزا را به دستور سردار سپه در گورستان حسن‌آباد (ایستگاه آتش نشانی کنونی) دفن کردند.
بعد یکی از یاران قدیمی میرزا به نام کاس آقا حسام سر میرزا را محرمانه از گورکن تحویل و به رشت برده و در محلّی موسوم به سلیمان داراب به خاک سپرد.
در شهریور ۱۳۲۰ و هنگام استعفای رضاشاه (حدوداً پس از گذشت بیست سال از مرگ میرزا) آزادیخواهان گیلان قصد داشتند جسد بدون سر میرزا را با تشریفات شایسته از خانقاه خلخال به رشت حمل کنند، ولی مأموران جلوگیری کردند.
در نتیجه به جهت پیشگیری از برخورد، جسد میرزا را به‌طور عادی به رشت حمل و در جوار سر دفن کردند. از آن تاریخ هر سال در روز ۱۱ آذر مراسمی ساده در محل دفن او در سلیمان داراب رشت برگزار می‌شود. میزان قساوت یادشده همچنین از تلگراف امیر پنجه محمد قلی، رئیس قوای گیلان به رضا خان روشن‌تر می‌شود:
حسب‌الامر تلگراف مبارک نمره ۹۶۵ فوری برای تعقیب و دستگیری میرزا کوچک عده فرستاده، چهار روز متوالی مشغول تعاقب بودند بالاخره از شدت تعقیب قزاقان میرزا کوچک از هر طرف عرصه را برای خود تنگ دیده خود را به کوه‌های ماسال کشیده بود.
عده قزاق هم در تعاقب مشارٌ‌الیه حرکت کرده، در بین راه هم یک تصادفی واقع شد، میرزا نعمت‌الله داماد حسن خان کیش دره [ای]مقتول مابقی باز فرار می‌کنند.
از طرف دیگر طالش‌ها هم برای جلوگیری از فرار میرزا کوچک عده [ای]فرستاده بودند، بالاخره میرزا کوچک و گائوک به طرف گردنه گیلوان خلخال متواری شده در آنجا از شدت سرما تلف شده‌اند.
بیشتر بخوانید:اعلام حکومت جمهوری در گیلان توسط میرزا کوچک خان
قبل از اینکه قزاق‌های تعقیب‌کننده برسند مابین طالش‌ها و طارمی‌ها سر نعش گفتگو شده طالش‌ها سر نعش را بریده بودند که قزاقان سر رسیده و سر را گرفته حمل به شهر می‌نمایند. اینک سر بریده در دفتر حاضر است، هر طور دستور می‌فرمائید اطاعت شود. نعش گائوک هم در همان گردنه افتاده‌است.
منبع: ویکی پدیا
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
کلیدواژه: تاریخ معاصر ایران میرزا کوچک خان حکومت جمهوری سر میرزا کمونیست ها قزاق خانه سردار سپه قوای جنگل جنگلی ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۶۵۶۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
معاون رئیس‌جمهور: ۵۰۰ هزار خانه تحویل متقاضیان شد
معاون امور مجلس رئیس‌جمهور از تحویل ۵۰۰ هزار واحد مسکونی به متقاضیان در اجرای طرح نهضت ملی مسکن خبر داد. - اخبار استانها -
به گزارش خبرگزاری تسنیم از سمنان، سید محمد حسینی ظهر امروز در جمع نمازگزاران سمنان در مصلای بزرگ حضرت امیرالمؤمنین (ع) اظهار داشت: بیش از 2 میلیون و 500 هزار واحد مسکونی در کشور در راستای اجرای قانون نضهت ملی مسکن در حال احداث است.
وی با اشاره به سرعت گرفتن روند احداث این واحدهای مسکونی تصریح کرد: از این تعداد بیش از 500 هزار واحد مسکونی تحویل متقاضیان شده است.
معاون امور مجلس رئیس‌جمهور به تلاش‌های دولت سیزدهم برای رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی موجود در کشور اشاره و ابراز امیدواری کرد به زودی این تلاش‌ها نتیجه داد و مردم در عرصه‌های مختلف شاهد پیشرفت‌های بزرگ در کشور باشند.
حسینی به نامگذاری امسال به نام سال جهش تولید با مشارکت مردم از سوی مقام معظم رهبری اشاره و خاطرنشان کرد: امروز مشکلات و مضلات اقتصادی کشور در گرو جهش تولید بوده و توجه به منویات مقام معظم رهبری در زمینه جهش تولید مهم‌ترین راهکار رفع مشکلات اقتصادی و دور کردن نظام جمهوری اسلامی ایران از التهاب بازار و نوسان‌های ارزی است.
وی با اشاره به درپیش‌بودن روز جهانی کارگر، کارگران را رکن مهم رونق تولید برشمرد و بیان کرد: تحقق شعار امسال نیازمند همراهی کارگر، کارفرما و سرمایه‌گذار است.
معاون امور مجلس رئیس‌جمهور با اشاره به حمایت‌های دولت سیزدهم از کارگران و حوزه تولید گفت: افزایش قابل توجه حقوق کارگران و رفاهیات آنان در طول فعالیت دولت سیزدهم از جمله اقدامات دولت برای حمایت از این قشر مولد بوده است.
حسینی با اشاره به نقش ارزشمند کارگران از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون در عرصه‌های مختلف کشور بیان کرد: اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل، کاهش حوادث‌کار، اصلاح بیمه کارگران ساختمانی با دربرگیری 500 هزار کارگر ساختمانی از دیگر اقدامات حمایتی دولت از کارگران است.
وی با تأکید بر لزوم توسعه اقتصاد دانش‌بنیان به عنوان یکی از برنامه‌های مهم دولت در راستای جهش تولید خاطرنشان کرد: ظرفیت‌های متعدد از معدن، اقتصاد دیجیتال تا اقتصاد دانش‌بنیان در برنامه هفتم توسعه دیده شده و تسلط بر مهارت و حرفه‌آموزی لازمه تحقق این برنامه‌ها، خودکفایی و افزایش صادرات است.
معاون رئیس‌جمهور از فعالیت بیش از 10 هزار شرکت دانش‌بنیان در کشور خبرداد و بر لزوم حضور این شرکت‌ها در نمایشگاه‌های بین‌المللی تأکید کرد.
حسینی با اشاره به لزوم تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها در کشور عنوان کرد: این مهم با قدرت و صلابت برای توسعه و پیشرفت کشور محقق خواهد شد که نمونه این مهم، قدرت نظامی و اقتدار دفاعی است که امروز جمهوری اسلامی ایران دارد.
وی با بیان اینکه عملیات "وعده صادق" اقتدار نظام جمهوری اسلامی ایران را به منصه ظهور گذاشته و هیمنه پوشالی دشمن را از بین برد گفت: کشورهای غربی از جمله انگلیس و آمریکا از حامیان رژیم غاصب صهیونیستی هستند و تحقق وعده صادق اقتدار نظام جمهوری اسلامی ایران را به نمایش گذاشت.
انتهای پیام/363/
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»